معرفی پیشکسوتان تولید گز و 7 خصوصیت اخلاقی آنان
امروز به معرفی پیشکسوتان تولید گز برآمدیم چرا که چنان زیسته و کارکرده‌اند که هنوز پس از گذشت ده ها سال هنوز خوش‌نامی و حسن شهرتشان زبانزد همگان است و فرزندان و نوادگان آنان نیز با تأسی به پدر و نیاکان خود، سعی بر تداوم و امتداد طریق نیکوی ایشان دارند.
در این خصوص برخی فامیل‌ها و خانواده‌ها به همان مردان بزرگ و ماندگار مشهور هستند. ازجمله می‌توان خاندان‌های:
– شیخ بهایی
– گوهریان
– دردشی
– فضیلتی
– سلطانی
– سلامتیان
– محسن زاده کرمانی
و چندین فامیل محترم دیگر که ذکر نام همه‌ی آنان باعث طولانی شدن مطلب می‌شود را ذکر نمود. امید است فرزندان و نوادگان آنان و به‌طورکلی نسل سه عرصه معاصر تولید گز بنا به این سخن گران‌مایه که:
دیگران کاشتند و ما خوردیم ما بکاریم و دیگران بخورند
و در راه کارآفرینی، نوآوری و رشد و تکوین این شیرینی اصیل ایرانی به موفقیت‌های بیشتری نائل گردند.
تجلیل از گذشتگان و نسل سابق سازندگان گز
تعمق در تاریخچه و خاطرات کسب‌وکار برای ما که آن روزها نبوده‌ایم بسیار پندآموز و درس دهنده است. به‌طورکلی وجود کاروانسراها و تیمچه‌های آن روز که ده‌ها زرگر، بزاز و مسگر و… دیواربه‌دیوار هم تحت عنوان هم چراغی، کرکره مغازه‌هایشان را بالا زده و چراغ‌ها را هم‌زمان روشن می‌کردند و باوقار و طمأنینه و صداقت، به کسب روزی حلال قانع می‌شدند حاکی از فضائل قابل‌تحسین کاسبان دوره قدیم است.
بر اساس آثار و یادگارهای جامانده، گز سازان گذشته نیز هرکدام صاحب کمالات و خوبی‌های فراوانی بوده‌اند که به برخی از آن‌ها اشاره داریم.
معرفی پیشکسوتان تولید گز و 7 خصوصیت بارز آن ها
– تقوا و پرهیزکاری
وجود تقوای الهی در این اشخاص علیرغم گذشت سال‌ها از فقدانشان هنوز نیز زبانزد و مثال‌زدنی می‌باشند. دقت و حوصله و وسواس در حساب‌ها، آزمودن مستمر و اطمینان از سالم بودن مواد اولیه و رعایت دقیق وزن و… نمونه‌هایی از پاکی و درستی آن مردان مؤمن را به نسل حاضر سرمشق می‌دهد.
بی‌شک، رمز موفقیت و خوش‌نامی آن انسان‌های سلیم در همین تقوا محوری و درستکاری بوده است. به‌یقین، این قاعده، سنتی الهی است که همواره بوده و همیشه چنین خواهد بود که با پرهیزگاری می‌توان به موقعیت‌های بالایی دست‌یافت. چنانچه قرآن کریم می‌فرماید: (و کذلک مکنا لیوسف) و این‌چنین یوسف را توان و تمکن بخشیدیم. در این آیه شریفه، کلمه کذلک بر استمرار دلالت دارد و خداوند یکی از سنت‌های خود را بیان می‌کند.
– بلندهمتی و سخت‌کوشی
گز سازان قدیم درزمانی که نه از برق خبری بود نه از امکانات و دستگاه‌های تمام‌اتوماتیک، با کمک عضلات و ماهیچه‌های دست‌وپای خود، یکسره به کار و فعالیت بوده‌اند.
مسلماً اراده و سخت‌کوشی آنان باعث می‌شد محصولی خوب و رضایتمند تحویل مشتری شود. بی‌شک این تجربه طلایی که با کار و کوشش فراوان می‌توان به قله‌های درخشنده موفقیت نائل شد باید جایگزین دیدگاه‌های منفی که متأسفانه چندین سال است وارد گفتمان برخی از مردم شده گردد.
عباراتی همچون (نازکی کار و کلفتی نان)، (جان نکنده به تن است)، (ضرر بیکاری یک نان خالی است) که همگی مروج تنبلی و تن‌پروری است باید توسط جوانان تازه‌نفس به طاق نسیان کوبیده شود. به قول سعدی:
مردان به سعی و رنج به‌جایی رسیده‌اند تو بی‌هنر کجا رسی از نفس‌پروری؟
عمری که می‌رود به همه حال جهد کن تا در رضای خالق بی‌چون به سر بری
– اشتغال زایی و ایجاد فرصت‌های شغلی
در مقالات دیگر اشاره کردیم که درگذشته، برای تأمین مغز پسته مصرفی در تولید گز بنا به مقتضیات آن سال‌ها، ابتدا پسته دم بست خریداری می‌شد و پس‌ازآن با زحمات زیادی که داشت پسته‌ها به در خانه‌هایی فرستاده می‌شد.که زن آن خانه، پسته‌ها را می‌شکست و در ازاء هر کیلو پسته اجرتی را دریافت می‌کرد و سپس مغز پسته‌ها و پوسته‌ها را جداگانه داخل کیسه‌هایی تفکیک‌شده به صاحب آن گز سازی تحویل می‌داد.
البته این کار فقط ویژه زنان بود که باحوصله و ظرافت پسته‌ها را مغز کنند و اجرت دریافتی معمولاً در حد کمک‌هزینهی زندگی بود. این کار یک نمونه خوب برای اشتغال زنان نیازمند به کار بود که از سویی نیازی به حضور آنان در محیط کارگاه نداشت.
و از طرفی، اشخاص مذکور با کار و تلاش خود تأمین و بی‌نیاز می‌شدند. همچنین برای بسته‌بندی و سلفون پیچی گز نیز از همین کارگران خانگی زن استفاده می‌شد و بخش دیگری نیز به این وسیله مشغول کار می‌شدند.
مورد دیگر روستاییانی که از کوهستان‌ها با پای پیاده یا با چارپا خود را به شهری می‌رساندند، تا بادام‌های چیده شده از درختان خود را به گز سازی‌ها بفروشند.به غیر از اینان، کشاورزانی که پس از کار و زحمت زیاد محصول گزانگبین یا گز علفی را به کارگاه گز می‌فروختند.همه این‌ها و افرادی که مستقیماً در کارگاه کار می‌کردند جلوه‌های زیبای کارآفرینی و اشتغال‌زایی گز سازان آن دوران بود.
– تربیت شاگرد
مقتضیات آن سال‌ها به‌گونه‌ای بود که هر کس می‌خواست گز ساز شود ابتدائاً چند سالی به شاگردی می‌پرداخت.
از خصوصیات بارز کارگاه‌های گز این بوده که به‌غیراز آموزش مهارت و ایجاد تبحر در اشخاص، آنان را بسیار متدین و درستکار بار می‌آورده به‌طوری‌که حتی فرزندان خود کارفرما نیز افراد متدین و باصداقتی می‌شده‌اند و این‌ها همه حاکی از صفات حسنه صاحبان کارگاه‌های گز سازی بوده است.
ز خود بهتری جوی و فرصت شمار که با چون خودی گم کنی روزگار
ناگفته نماند در اثر همین شاگرد پروری، بعدها صدها کارگاه گز سازی به راه افتاد و هنوز نیز بسیاری از تولیدکنندگان گزدست پرورده پیش‌گامان گذشته می‌باشند.
– جدیت در کار
اینان بر این باور بودند که حتماً باید خود کارفرما بالای سرکارش باشد و اصطلاحاً می‌گفتند:
گز ساز خوب کسی است که پا شکسته باشد
به معنی آن‌که همیشه در محل کارش حضور دائمی داشته باشد. از این فراتر خود کارفرما لباس کار بر تن می‌کرد و خود نیز مشغول کار و نظارت می‌شد.
درنتیجه، کارگران بیشتر و بهتر کار می‌کردند.
– رعایت موازین شرعی و وجدانی
شدیداً از سرایت موش به کارگاه و آلودگی های ناشی از آن حساس بودند. به‌طور قوی از حیف و میل شدن مواد اولیه که نوعی اسراف است جلوگیری می‌کردند.برای آرد احترام ویژه‌ای قائل بودند و اگر ذره‌ای از آن زیر دست‌وپا می‌رفت به‌شدت ناراحت می‌شدند.
به مسائلی که موجب بی‌برکتی است شدیداً مقید و ملتزم بودند.
– حسن خلق
دارای خوی نیکو و پسندیده‌ای بودند و همواره با مشتریانشان با خوش‌خلقی و لبان متبسم مواجه می‌شدند.از این رو ازنظر اجتماعی، اشخاص محترم و خوشایند معاشرت تلقی می‌شدند و این نیز یکی دیگر از عوامل موفقیت آن‌ها بود.
در همین رابطه حدیثی از امام صادق (ع) هست که فرمودند:
حسن خلق روزی را می‌افزاید
